Organization of the Religious Life of Lublin Jews in the Years 1944–1989
Abstract
The article has a microhistorical character and analyzes the organization of Jewish religious life in Lublin from 1944 to 1989. It presents the activities of Jewish religious organizations (the Jewish Religious Congregation and later the Religious Association of the Mosaic Faith in Poland) within the context of broader state policies, distinguishing three stages: the period of revival (1944–1949), a time of strict state control (1949–1968), and a decade of gradual decline (1968–1989). Documents created by or originating from the Lublin religious congregation have not survived in archives, so the attempt to reconstruct this issue primarily relied on existing documents from other Jewish organizations (CKŻP and TSKŻ) and correspondence with public administration authorities. The considerations were also supplemented with oral histories from the resources of the Grodzka Gate Centre and memoirs published in the magazine “Kol Lublin”.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
Adelson J., W Polsce zwanej ludową, in: Najnowsze dzieje Żydów w Polsce, ed. J. Tomaszewski, Warszawa 1993.
Bednarek M., Sytuacja prawna cmentarzy żydowskich w Polsce 1944–2019, Kraków–Budapeszt–Syrakuzy 2020.
Choma-Jusińska, M., Społeczność żydowska w Lublinie w latach 1967–1968, “Scriptores” 2019, 46.
Danilkiewicz M., Żydzi z Lubartowa, “Akcent” 2005, 99.
Hurwic-Nowakowska I., Żydzi polscy (1947–1950). Analiza więzi społecznej ludności żydowskiej, Warszawa 1996.
Grabski A., Centralny Komitet Żydów w Polsce (1944–1950). Historia polityczna, Warszawa 2015.
Grabski A., Współczesne życie religijne Żydów w Polsce, in: Studia z dziejów i kultury Żydów w Polsce po 1945 roku, ed. J. Tomaszewski, Warszawa 1997.
Grabski A., Stankowski A., Życie religijne społeczności żydowskiej, in: Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010, eds. F. Tych, M. Adamczyk-Garbowska, Lublin 2012.
Klimowicz T., Nowy cmentarz żydowski w Lublinie jako palimpsest pamięci, “Studia Judaica” 2020, 2 (46).
Kopciowski A., Wos hert sich in der prowinc. Prasa żydowska na Lubelszczyźnie i jej największy dziennik „Lubliner Tugblat”, Lublin 2015.
Kopciowski A., Żydzi w Lublinie w latach 1944–1949, Lublin 1998 [typescript of master's thesis].
Kopciowski A., Żydzi w Lublinie w pierwszych latach po II wojnie światowej. Struktura demograficzna, “Scriptores” 2019, 46.
Kuwałek R., Szlakiem pamięci, in: Lublin. Jerozolima Królestwa Polskiego, Lublin 2001.
Księga pamięci żydowskiego Lublina, ed. A. Kopciowski, Lublin 2011.
Najnowsze dzieje Żydów w Polsce w zarysie (do 1950 roku), ed. J. Tomaszewski, Warszawa 1993.
Michalak R., Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989, Zielona Góra 2014.
Minars E., A Lublin survivor. Life is like a dream, Sussex Academic Press 2018.
Niezabitowska M., Tomaszewski T., Ostatni. Współcześni Żydzi polscy, Warszawa 1993.
Olejnik L., Polityka narodowościowa Polski w latach 1944–1960, Łódź 2003.
Pogorzała E., Działalność oświatowo-wychowawcza żydowskich kongregacji wyznaniowych w Polsce w drugiej połowie lat 40-tych XX w., “Facta Simonidis” 2008, 1 (1).
Rajchensztajn I., Ziomkostwo lubelskie w Polsce, in: Księga pamięci żydowskiego Lublina, ed. A. Kopciowski, Lublin 2011.
Rykała A., Przemiany sytuacji społeczno-politycznej mniejszości żydowskiej w Polsce po drugiej wojnie światowej, Łódź 2007.
Szajda M., Żydowskie życie religijne w Legnicy w okresie PRL (część 1): Żydowska Kongregacja Wyznaniowa (1946–1949), “Legnicki Almanach” 2023, 5.
Szajda, M., Żydowskie życie religijne w Legnicy w okresie PRL (część 2). Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego (1949–1989), “Legnicki Almanach” 2024, 6.
Sylwetki Żydów lubelskich. Leksykon, eds. Adam Kopciowski et al., Lublin 2019.
Tomaszewski J., Żbikowski A., Żydzi w Polsce. Dzieje i kultura. Leksykon, Warszawa 2001.
Urban K., Mniejszości religijne w Polsce 1945–1991 (zarys statystyczny), Kraków 1994.
Urban K., Wyznanie mojżeszowe w Polsce 1945–1961 (zarys działalności), “Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 2006, 706.
Urban K., Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego w Polsce w latach 1965–1985 (zarys problematyki), “Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 2007, 749.
Waszkiewicz E., Kongregacja Wyznania Mojżeszowego na Dolnym Śląsku na tle polityki wyznaniowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1945–1968, Wrocław 1999.
Wajs S., Fakty i wydarzenia z życia lubelskich Żydów, Lublin 1997.
Aleksiun N., Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego w Polsce (ZRWM), https://delet.jhi.pl/pl/psj?articleId=15012 [access: 12.12.2024].
Berendt G., Walka o dusze. Życie społeczne i religijne Żydów 1950–1968, wykład on-line: https://wszechnica.org.pl/wyklad/walka-o-dusze-zycie-spoleczne-i-religijne-zydow-1950-1968/ [access: 3.12.2024].
Polish Roots in Israel: Miriam Arbus (Dorfsman) about Lublin, https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/l/264-lublin/104-teksty-i-wywiady/192129-polish-roots-israel-miriam-arbus-dorfsman-about-lublin [access: 20.02.2025].
Sprawiedliwi wśród narodów świata. Lublin i Lubelszczyzna, Ośrodek “Brama Grodzka –Teatr NN”, Hersz Zylbersztajn, https://teatrnn.pl/sprawiedliwi-lubelszczyzna/zylbersztajn-hersz/ [access: 15.01.2025].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.1691-1731
Date of publication: 2025-10-31 08:38:49
Date of submission: 2025-03-09 21:37:58
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
 
Copyright (c) 2025 Teresa Klimowicz

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.