Hide
Show all
Email this article 
Facing the Fall of the Empire. Russia in Polish Political thought in the Last Months of World War I
Abstract
This article attempts to discuss the dominant references in the Polish political thought to the situation in Russia in the final months of World War I. The author took as the starting point the moment when the Bolsheviks signed the Treaty of Brest with the Central Powers, which took place on 3 March 1918. In Polish terms, this separatist peace was seen as humiliating for Russia and at the same time creating a new international situation in Central and Eastern Europe. The closing caesura of the article is in turn symbolically marked by the moment of rebirth of the independent Polish state. Undoubtedly, this created new circumstances in which Polish political reflection on Russian affairs was to be shaped from then on.
Polish political reflection on Russia in the spring, summer and early autumn of 1918 focused on four main problems. Firstly, there was an attempt to find an answer to the question of the genesis of the Bolshevik coup. Secondly, an attempt was made to find out the essence of Bolshevism. The third question concerned the future of the Leninist movement and, in particular, possible scenarios related to the widely expected collapse of communist rule in Russia. Last but not least, the question of the impact of Russian events on the fate of the Polish cause and, more broadly, on the situation in the region and in Europe as a whole was considered.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Dąbrowski J., Dziennik 1914–1918, oprac. J. Zdrada, Kraków 1977.
Dillon E.J., Spotkania, rozmowy i korespondencja z Romanem Dmowskim, „Glaukopis” 2006, 5–6.
Dzierzbicki S., Pamiętnik z lat wojny 1915–1918, Warszawa 1983.
Glinka W., Pamiętnik z Wielkiej Wojny, t. 3, Warszawa [1928].
Hołówko T., Przez dwa fronty. Ze wspomnień emisariusza politycznego z 1918 roku. Z Warszawy do Kijowa, Warszawa 1931.
Hupka J., Z czasów wielkiej wojny. Pamiętnik nie kombatanta, Niwiska 1936.
Jaworski W.L., Diariusz 1914–1918, wybór i oprac. M. Czajka, Warszawa 1997.
Karpiński S., Pamiętnik dziesięciolecia 1915–1924, Warszawa 1931.
Memoriał o terytorium państwa polskiego złożony przez R. Dmowskiego prezydentowi Wilsonowi w Waszyngtonie dnia 8 października 1918 roku (tł. z ang.), w: R. Dmowski, Polityka polska i odbudowanie państwa, t. 2, wyd. 2, Warszawa 1989.
Miedziński B., Moje wspomnienia (dokończenie), „Zeszyty Historyczne” 1976, 37.
Sokolnicki M., Emisariusz Niepodległej. Wspomnienia z lat 1896–1919, wybór i oprac. A. Dębska, Warszawa 2019.
Sprawozdanie stenograficzne z 2. posiedzenia Rady Stanu Królestwa Polskiego z dnia 26 czerwca 1918 r.
Witos W., Moje wspomnienia, cz. I, oprac. E. Karczewski, J.R. Szaflik, Warszawa 1988.
Woyniłłowicz E., Wspomnienia 1847–1928, cz. 1, oprac. J. Iwaszkiewicz, Wilno 1931.
Zaremba Z., Wspomnienia. Pokolenie przełomu, Kraków 1983.
Bartoszewicz H., Kierunek wschodni aktywności dyplomatycznej Rady Regencyjnej, „Dzieje Najnowsze” 2018, 50, 1.
Bazylow L., Wieczorkiewicz P., Historia Rosji, wyd. 4, Wrocław–Warszawa 2005.
Friszke A., Państwo czy rewolucja. Polscy komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892–1920, Warszawa 2020.
Juzwenko A., Próby ustalenia polityki Polski wobec Rosji na przełomie 1918 i 1919 roku, „Przegląd Historyczny” 1973, 64, 2.
Lewandowski J., Królestwo Polskie wobec Austro-Węgier 1914–1918, Warszawa–Łódź 1986.
[Libkind J.], Kielecki W., Feliks Perl (Res). Próba życiorysu, Warszawa 1929.
Majewski P., Bolszewicy w oczach Polaków 1917–1920, „Przegląd Wschodni” 1999, 4.
Nałęcz D., Sen o władzy. Inteligencja wobec niepodległości, Warszawa 1994.
Nowak A., Polska i trzy Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (do kwietnia 1920 roku), Kraków 2001.
Pajewski J., Budowa Drugiej Rzeczypospolitej, wyd. 2, Poznań 2007.
Szpoper D., Sukcesorzy Wielkiego Księstwa. Myśl polityczna i działalność konserwatystów polskich na ziemiach litewsko-białoruskich w latach 1904–1939, Gdańsk 1999.
Tyszka K., Religijne oblicze komunizmu, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” 2009, 31.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.1435-1459
Date of publication: 2025-10-31 08:38:22
Date of submission: 2024-02-05 14:09:21
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2025 Grzegorz Zackiewicz
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.