Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Eurypylos i inni mityczni bohaterowie Pergamonu w wyobrażeniach monetarnych
Streszczenie w języku polskim
W mennictwie z Pergamonu tradycję o początkach i założeniu miasta personifikowali mityczni herosi. Według opowieści mitycznych byli to Telefos oraz Pergamos, czyli bohater założyciel (ktistes) i eponim miasta. W wyobrażeniach monet emitowanych w okresie rządów cesarza Hadriana (117–138) wystąpił kolejny bohater mityczny, czyli Eurypylos. W niniejszym studium autorka podejmuje próbę przeanalizowania tego motywu, który jest jedynym świadectwem obecności Eurypylosa w rzymskim mennictwie prowincjonalnym. Tła użycza fragment dzieła Pauzaniasza, a przede wszystkim wielowątkowa tradycja założycielska propagowana w mennictwie pergamońskim.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Akusilaos, w: Die Fragmente der griechischen Historiker, cz. 1, Genealogie und Mythographie, oprac. F. Jacoby, Leiden–New York–Köln 1995.
Apollodorus, Epitome, w: La Bibliothèque d’Apollodore, tłum., oprac. J.-C. Carrière, B. Massonie, Paris 1991.
Archilochus, w: Greek Iambic Poetry: From the Seventh to the Fifth Centuries BC, tłum., oprac. D.E. Gerber, Cambridge MA 1999.
Dictys Cretensis, Ephemeridos belli troiani libri a Lucio Septimio ex Graeco in Latinum sermonem translati, oprac. W. Eisenhut, Leipzig 1973.
Hyginus, Fabulae. Hygin, Fables, tłum., oprac. J.-Y. Boriaud, Paris 1997.
Inscriptiones Graecae ad res Romanas pertinentes, t. 4, oprac. G. Lafaye, Paris 1927.
Ilias parva, w: Hesiod, The Homeric Hymns and Homerica, tłum., oprac. H.G. Evelyn-White, London–New York 1914.
Lycophronis Alexandra, t. 2, Scholia continens, oprac. E. Scheer, Berolini 1908.
Macrobe, Les Saturnales, tłum., oprac. H. Bornecque, F. Richard, Paris 1937.
L’Odyssée. Poésie homérique, t. 2, tłum., oprac. V. Bérard, Paris 1963.
Pausaniae Graeciae descriptio, oprac. F. Spiro, Lipsiae 1903.
Philostratus, Imagines. Callistratus, Descriptions, tłum., oprac. A. Fairbanks. London–New York 1931.
Plutarque, Vies, t. 1, Thésée–Romulus – Lycurgue–Numa, tłum., oprac. R. Flacelière, É. Chambry, M. Juneaux, Paris 1993.
Quintus Smyrnaeus, The Fall of Troy, tłum. A.S. Way, Cambridge, Mass.–London 1984.
Scholia in Apollonium Rhodium vetera, oprac. C. Wendel, Hildesheim 1974.
Serviani in Vergili Aeneidos libros IX–XII commentarii, oprac. C.E. Murgia, R.A. Kaster, Oxford 2018.
Servii Grammatici qui feruntur in Vergilii Bucolica et Georgica commentarii, oprac. G. Thilo, Lipsiae 1887.
Sophocles, Eurypylos, w: Sophocles, Fragments, tłum., oprac. H. Lloyd-Jones, Cambridge MA 1996.
The Geography of Strabo, t. 6, tłum. H.L. Jones, London–Cambrigde MA 1960.
The Greek Anthology, tłum., oprac. W.R. Paton, London 1918.
The Roman Antiquities of Dionysius of Halicarnassus, tłum., oprac. E. Cary, Cambridge–London 1950.
W świątyni i w micie z Pauzaniasza Wędrówki po Helladzie, tłum., oprac. J. Niemirska-Pliszczyńska, Wrocław 2005.
Amandry M., Burnett A., Roman Provincial Coinage, t. 3, cz. 1–2, Nerva, Trajan and Hadrian (AD 96–138), London–Paris 2015.
Andreae B., Pergamos oder Telephos? Zwei Gründungsmythen von Pergamon, w: ΚΥΔΑΛΙΜΟΣ. Τιμητικός Τόμος για τον Καθηγητή Γεώργιο Στυλ. Κορρέ, Τόμος 3 [= KYDALIMOS. Studies in Honor of Prof. Georgios St. Korres, 3], red. P. Kalogerakou, Athens 2020.
Aulock H. von, Die Homonoia-Münzen von Mytilene, „Jahrbuch für Numismatik und Geldgeschichte” 1969, 19.
Barbara S., À propos d’un „Pergamos” contremarqué (RPC II, 924), „Bulletin de la Société française de Numismatique” 2009, 64, 3.
Bobrowski A., Dziennik wojny trojańskiej Diktysa z Krety, Kraków 2009.
Burnett A., Amandry M., Carradice I., Roman Provincial Coinage, t. 2, From Vespasian to Domitian (AD 69–96), London–Paris 1999.
Burnett A., Amandry M., Ripollès P.P., Roman Provincial Coinage, t. 1, From the Death of Caesar to the Death of Vitellius (44 BC–AD 69), London–Paris 1992.
Burnett A. et al., Roman Provincial Coinage, t. 5, cz. 3, The Severan period (AD 193–218): Lycia-Pamphylia to Egypt, online 2024: http://rpc.ashmus.ox.ac.uk/ [dostęp: 16.07.2025].
Burrell B., Neokoroi. Greek Cities and Roman Emperors, Leiden–Boston 2004.
Caccamo Caltabiano M., Gli eroi omerici nella tipologia monetale antica, „Rivista Italiana di Numismatica e Scienze Affini” 1988, 90.
Calomino D., Burnett A., Roman Provincial Coinage, t. 6, From Elagabalus to Maximinus (AD 218–238), online 2017: http://rpc.ashmus.ox.ac.uk/ [dostęp: 6.10.2024].
Caneva S.G., Shaping the Elite of Attalid Pergamon A Reappraisal of the Epigraphic Dossiers Concerning Priesthoods, „Electrum” 2023, 30.
Cohen A., Art, Myth, and Travel in the Hellenistic World, w: Travel and Memory in Roman Greece, red. S.E. Alcock, J.F. Cherry, J. Elsner, Oxford 2001.
Conze A., Hermes-Kadmilos, „Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abt.” 1891, 16.
Dignas B., Rituals and the Construction of Identity in Atallid Pergamon, w: Historical and Religious Memory in the Ancient World, red. B. Dignas, R.R.R. Smith, Oxford 2012.
Eckhel I., Doctrina numorum veterum conscripta, t. 2, Vindobonae 1794.
Forrer L., The Weber Collection, t. 3, cz. 1, London 1926.
Göber W., Pergamos (1), w: Paulys Real-Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, t. 19, cz. 1, red. G. Wissowa, W. Kroll, Stuttgart 1937.
Guerber É., Princes itinérants et gratifications impériales. Note sur les voyages d’Hadrien en Asie, w: Les voyages des empereurs dans l’Orient romain. Époques antonine et sévérienne, red. A. Hostein, S. Lalanne, Arles 2012.
Halfmann H., Itinera principum. Geschichte und Typologie der Kaiserreisen in Römischen Reich, Stuttgart 1986.
Hawes G., Pausanias in the World of Greek Myth, Oxford 2021.
Heres H., Telephosfries, w: Lexicon iconographicum mythologiae classicae (LIMC), t. 7, cz. 1, Oidipous-Theseus, red. J.C. Balty et al., Zürich–München 1994.
Heuchert V., Roman Provincial Coinage, t. 4, cz. 1–3, The Antonines (AD 138–192), online 2005, with temporary numbers: http://rpc.ashmus.ox.ac.uk/ [dostęp: 6.10.2024].
Hostein A., Mairat J., Roman Provincial Coinage, t. 9, From Trajan Decius to Uranius Antoninus (AD 249–254), London–Paris 2016.
Hostein A. et al., Roman Provincial Coinage, t. 5, cz. 2, The Severan period (AD 193–218): Bithynia-Pontus and Asia, online 2024: http://rpc.ashmus.ox.ac.uk/ [dostęp: 16.07.2025].
Hutton W., Describing Greece. Landscape and Literature in the Periegesis of Pausanias, Cambridge 2005.
Kawerau G., Rehm A., Wiegand T., Milet: Ergebnisse der Ausgrabungen und Untersuchungen seit dem Jahre 1899, t. 1.3, Das Delphinion in Milet, Berlin 1914.
Kelly A., Ilias parva, w: The Greek Epic Cycle and Its Ancient Reception. A Companion, red. M. Fantuzzi, C. Tsagalis, Cambridge 2015.
Kleiner G., Sylloge Nummorum Graecorum Deutschland: Sammlung von Aulock: Mysien, Berlin 1957; Nachträge 2, Berlin 1967.
Kluczek A.A., Ktistes i inni. Bohaterowie mitów i legend w rzymskim mennictwie prowincjonalnym (235–276), Katowice 2025.
Kosmetatou E., The Legend of the Hero Pergamus, „Ancient Society” 1995, 26.
Kraft K., Das System der kaiserzeitlichen Münzprägung in Kleinasien. Materialien und Entwürfe, Berlin 1972.
Le Glay M., Hadrien et l’Asklépieion de Pergame, „Bulletin de correspondance hellénique” 1976, 100, 1.
Leschhorn W., Gründer der Stadt, Stuttgart 1984.
Leschhorn W., Lexikon der Aufschriften auf griechischen Münzen, t. 2 / Lexicon of Greek Coin Inscriptions, t. 2 Wien 2009.
Mairat J. et al., Roman Provincial Coinage, t. 8, Philip (AD 244–249), online 2020: http://rpc.ashmus.ox.ac.uk/ [dostęp: 6.10.2024].
Mairat J. et al., Roman Provincial Coinage, t. 7, cz. 2, Gordian I to Gordian III (AD 238–244). All provinces except Asia, London–Paris 2022.
Meadows A., The Closed Currency System of the Attalid Kingdom, w: Attalid Asia Minor. Money, International Relations, and the State, red. P. Thonemann, Oxford 2013.
Metcalf W.E., Burnett A., Mairat J., Roman Provincial Coinage, t. 10, From Valerian to Diocletian (AD 253–297), online 2023: http://rpc.ashmus.ox.ac.uk/ [dostęp: 6.10.2024].
Mionnet T.E., Description des médaillons antiques, grecques et romaines avec leur degré de rareté et leur estimation, t. 2, Paris 1807.
Mionnet T.E., Description des médaillons antiques, grecques et romaines avec leur degré de rareté et leur estimation, Suppl. 5, Paris 1830.
Pera R., Homonoia sulle monete da Augusto agli Antonini Studio storico-tipologico, Roma 1984.
Polito M., Traces de mémoire, représentation, tradition, religion: un fondateur est né, „Electrum” 2025, 32.
Pretzler M., Pausanias. Travel Writing in Ancient Greece, Bristol 2013.
Robert L., Héraclès à Pergame et une épigramme de l’anthologie XVI 91, „Revue de Philologie de littérature et d’histoire anciennes” 1984, 58.
Robert L., Sur les inscriptions de Délos, „Bulletin de correspondance hellénique” 1973, Suppl. 1.
Robert R., Euphorion, entre Claros et Grynium, w: Euphorion et les mythes: images et fragments : actes du colloque international (Lyon, 19–20 janvier 2012), red. C. Cusset, E. Prioux, H. Richer, Naples 2013.
Sadurska A., Tabliczki iliońskie. Les Tables Iliaques, Warszawa 1964.
Şahi̇n I., Güven E., Kabeiros/ Kabeiroi Kültü: Antik I. Yazarlar, Yazıtlar ve Sikkeler [= The Cult of Kabeiros/Kabeiroi: Ancient Authors, Inscriptions and Coins], „Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi” 2019, 3, 19.
Scheer T.S., Myth, Memory and the Past: Wandering Heroes between Arcadia and Cyprus, w: Wandering Myths: Transcultural Uses of Myth in the Ancient World, red. L. Audley-Miller, B. Dignas, Berlin 2018.
Scheer T.S., Mythische Vorväter: Zur Bedeutung griechischer Heroenmythen im Selbstverständnis Kleinasiatischer Städte, München 1993.
Scheer T.S., “They, that held Arkadia”. Arcadian Foundation Myths as Intentional History in Roman Imperial Times, w: Intentional History. Spinning Time in Ancient Greece, red. L. Foxhall, H.-J. Gehrke, N. Luraghi, Stuttgart 2010.
Spoerri Butcher M., Roman Provincial Coinage, t. 7, cz. 1, Gordian I to Gordian III (AD 238–244). Asia, London–Paris 2006.
Strauss M., Telephos, w: Lexicon iconographicum mythologiae classicae (LIMC), t. 7, cz. 1, Oidipous-Theseus, red. J.C. Balty et al., Zürich–München 1994.
Strubbe J.H.M., Gründer Kleinasiatischer Städte Fiktion und Realität, „Ancient Society” 1984–1986, 15–17.
Sylloge Nummorum Graecorum. France, Bibliothéque Nationale, Cabinet des Médaille, t. 5, Mysie, Paris 2001.
Sylloge Nummorum Graecorum. The Royal Collection of Coins and Medals. Danish National Museum: Mysia, Copenhagen 1945.
Thraemer E., Pergamos. Untersuchungen über die Frühgeschichte Kleinasiens und Griechenlands, Leipzig 1888.
Tümpel K., Eurypylos 5, w: Paulys Real-Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, t. 6, cz. 1, red. G. Wissowa, Stuttgart 1907.
Voegtli H., Bilder der Heldenepen in der kaiserzeitlichen griechischen Münzprägung, Aesch BL 1977.
Vollkommer R., Pergamos, w: Lexicon iconographicum mythologiae classicae (LIMC), t. 7, cz. 1, Oidipous-Theseus, red. J.C. Balty et al., Zürich–München 1994.
von Fritze H., Birytis und die Kabiren auf Münzen, „Zeitschrift für Numismatik” 1904, 24.
von Fritze H., Die Münzen von Pergamon, Berlin 1910.
Weisser B., Pergamum as Paradigm, w: Coinage and Identity in the Roman Provinces, red. C. Howgego, V. Heuchert, A. Burnett, Oxford–New York 2005.
Williams D., The Coins of Mysia in the Archaeological Museum in Florence, „Ancient Numismatics” 2021, 2.
Wroth W., A Catalogue of the Greek Coins in the British Museum, t. 14, Catalogue of the Greek Coins of Mysia, London 1892.
Wroth W., Asklepios and the Coins of Pergamon, „The Numismatic Chronicle” 1882, 2, ser. 3.
Zagdoun M.-A., Eurypylos 1, w: Lexicon iconographicum mythologiae classicae (LIMC), t. 4, cz. 1, Eros-Herakles, red. J.C. Balty et al., Zürich–München 1988.
Zimmermann M., Pergamon. Geschichte, Kultur, Archäologie, München 2011.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.431-456
Data publikacji: 2025-10-31 08:36:29
Data złożenia artykułu: 2024-10-14 20:06:31
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Agata Aleksandra Kluczek
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.